خلاصه ای ازاصول بسته بندی ونگهداری رطب درسردخانه
مقدمه
امروزه روشهای زیادی برای نگهداری وبهبود ظاهر وطعم محصولات کشاورزی وغذایی وجود دارد تا محصولات فصلی را در تمام طول سال ودر فروشگاههای سراسر جهان در دسترس همگان قراردهد.
اگرچه تکنیک های نگهداری مواد ومحصولات مثل سردکردن / انجماد ویا کنسرو کردن نتیجه، تکنولوژی
جدید است ، اما نگهداری مواد و محصولات از ابتدای حیات بشر با روش های زیادی مثل خشک کردن در آفتاب ، نمک سود کردن وانجماد برای مثال استفاده از آب ویخ حاصل از دریاچه های یخ زده برای سرد کردن ماهی وگوشت وغیره استفاده می کردند .
تکنولوژی نگهداری غذاها ومحصولات کشاورزی با کشف تدریجی میکرواورگانیسم ها ونقش آنها در فساد مواد ذر اواخر قرن هجدهم پیشرفت شگرفی داشت. تحقیق روی تکنولوژی های نگهداری غذاها ومحصولات کشاورزی معمولا روی یکی از این دو جنبه متمرکز می شود :
– انتخاب شرایط مناسب فرایند برای حداقل ساختن افت کیفیت محصول
– گسترش روش های طراحی مهندسی همراه با هزینه کم فرایند
معمولا انتقال حرارت مساله اصلی است. گرما باید از محصول، درحین سردکردن یا انجماد جداشده وسپس محصول در دمای ثابتی در سردخانه نگهداری گردد. انتقال رطوبت نیز(خصوصا تبخیرازسطح محصول) تاثیر مهمی درکیفیت محصول دارد.
سرد کردن مانع رشد میکروارگانیسم های فاسدکننده شده، فعالیت آنزیمی وتنفسی را دردوره نگهداری پس ازبرداشت محدود ساخته،مانع ازدست رفتن آب می شود وتولید اتیلن وحساسیت محصول به آن راکاهش می دهد.
دوره نگهداری ممکن است زمان کوتاه لازم برای حمل ونقل وفروش یا نگهداری محصول بوده یا شامل یک دوره ذخیره سازی طولانی مدت باشد.
قابل توجه است که کند کردن متابولیسم می تواند باعث افزایش بی نظمی های فیزیولوژیکی شود که صدمات ذخیره سرد نامیده می شود .به همین دلیل دما و زمان سرد کردن باید مناسب با محصول باشد.
نگهداری محصولات
نگهداری محصول یکی ازمهم ترین تکنیک های فراوری می باشد وهدف آن افزایش زمان ماندگاری وحفظ کیفیت محصول از حیث< رنگ / طعم / بو و بافت> است.از یک تکنیک نگهداری خوب موارد ذیل انتظار می رود:
– تازه نگهداشتن تا حد ممکن
– ایمن نگهداشتن تا حد ممکن
– حفظ مواد مغذی
– جلوگیری ازفساد
– ارزان وساده بودن
– نیاز به کارکم
– حفظ کیفیت (رنگ / طعم/ بافت)
کیفیت محصولات
مهمترین عوامل دربدست آوردن وحفظ کیفیت محصول برداشت در مرحله کاملا رسیده/ جلوگیری ازصدمات فیزیکی طی همه مراحل برداشت/ حمل/ بسته بندی/ نگهداری / تقویت مراحل کنترل کیفیت / تعیین دما ورطوبت نسبی مناسب است .
سرد کردن محصول با حداکثرسرعت ممکن یک روش مهم مورد استفاده برای حفظ کیفیت، پیشگیری از فساد وافزایش عمرمحصول پس از برداشت است. این فرایند حرارتی درصنایع غذایی بسیار رایج بوده وطراحی تجهیزات برای چنین فرایندی به آگاهی از خصوصیات حرارتی محصولات بستگی دارد وداشتن ماشین آلات سرد سازی مدرن وپیشرفته که توان این امر راخصوصا در فصول بارگیری وگرم را دارا باشد.
برای تامین کیفیت مناسب محصول نیازبه برداشت / رسیدگی / درجه بندی / بسته بندی وانبارداری (سردخانه) مناسب است.
دربازارعواملی مثل تردی وتازگی / طعم / ظاهر ووضعیت / ارزش غذایی وقیمت در ارزیابی کیفیت محصول مورد توجه است. در این زمینه، تولید کنندگانی می توانند موفق ترین باشند که محصول خود را به طریقی تولید وبسته بندی کنند که این متغیرها را تقویت نمایند .
رسیدگی پس از برداشت محصول شامل همه مراحل موجود در انتقال کالا از تولید کننده تا مصرف کننده می شود.وبه دلیل اینکه خرما،خصوصا رطب مضافتی پس از برداشت تغییرات زیادی می کند،سطح بالای مدیریت برای اطمینان از حفظ کیفیت را می طلبد وبا هر کوتاهی در انجام وظیفه در هر قسمت کیفیت محصول کاهش می یابد.بنابراین حفظ کیفیت محصول از نخلستان تا خریدار(مصرف کننده) یک پیش نیاز مهم بازاریابی موفق است.
برداشت رطب باید در ساعات اولیه صبح که محصول سرد است ومقاومت بشتری در مقابل تنش حاصل ازبرداشت داردانجام گیردتا هنگام برداشت از لحاظ شکل فیزیکی وسالم ماندن،خصوصاازنخلهای بلند آسیب نبیند.
محصول تازه (یاهرکالای فسادپذیر)به تنفس پس از برداشت ادامه می دهد.در زمان تنفس،محصول تجزیه میشود پس سرد کردن سبب می شود تا دمای آن کاهش یابد.تنفس کند شده وفساد آن کم گردد.درعمل یک مدیریت دمایی مناسب در زنجیره توزیع به مصرف کنندگان اجازه خرید تازه ترین محصول ممکن درهرجا را می دهد.
در کل سرد سازی محصول به دلایل ذیل لازم است:
- اساسا محصولات فساد پذیرند ودر دمای بالای محیط این امرتشدید می شود
- محصولات فصلی هستند اما تقاضا همیشگی
- کیفیت ضروری است ومصرف کننده آگاهی زیاد دز این باره دارد
- درحال حاضر استاندارد های بین المللی برای محصولات صادراتی وجود دارد
- افت رطوبت زیاد باعث خشک شدن یا چروکیدن محصول می شود
همه این تاثیراب نا مطلوب به دما بستگی دارد واگرسردخانه ای نتواند از این تاثیرات منفی جلوگیری کند باعث تغییر وافت کیفیت محصول وکوتاه شدن دوره نگهداری و در نهایت فساد کالا می شود.پس با سرمایش سریع ویکنواخت ونگهداری محصول در دمای مناسب فرایند متابولیک غیر فعال شده ومحصول در یک حالت خموده وغیر فعال وارد می شود. بنابراین می تواند برای دوره طولانی تر بدون کاهش تازگی وطراوت در سردخانه نگهداری شود.
سرعت انتقال گرما یا سرعت سرمایش به سه عامل بستگی دارد:
- زمان:
به منظور رسیدن به حداکثرسرمایش باید محصول به مدت کافی در سردخانه باقی بماند.از سوی دیگراگر این زمان از حداکثردوره نگهداری که برای یک محصول خاص مثل رطب مضافتی مورد انتظار است تجاوز نماید بطور طبیعی به مرور از کیفیت محصول کاسته می شود.
- دما :
اگر سیستم تبرید ظرفیت سردسازی کافی را نداشته باشد ویا نتوانددر حداقل زمان ممکن دمای محصول را به دمای مناسب برساند وآن را ثابت نگه دارد،باعث بروز فساد / رشد تخمک ها/ تغییر رنگ وطعم و… در کوتاه مدت شده وکالا را از بین می برد.
- تماس :
ظروف بسته بندی با طراحی ومواد نا مناسب / چیدمان غلط در پالت یا باکس پالت وعدم رعایت فاصله بین پالت ها ،جریان گردش هوای سرد وسرعت سرمایش راکاهش می دهد
عواملی که بایستی در سردخانه های نگهداری محصولات کشاورزی وغذایی رعایت شود :
عوامل طراحی وعملیاتی مثل سطوح عایق / وسایل محافظت در/ تکراراستفاده از در/ ظرفیت برودتی بالا/ طرح های فن وکویل سرمایش هوا/ طراحی سیستم کنترل مربوطه / الگوهای جریان هوا / تاسیسات مجهز وآماده بکار رزرو جهت موارد اضطراری مثل خرابی ها / چیدمان صحیح محصول
شرایط نگهداری مناسب:
– حداقل زمان سرد شدن کالا
– ثابت بودن دما در کل دوره نگهداری
– دمای مناسب
– رطوبت نسبی دما
– کنداس بخار آب روی محصول
– حرکت هوای مناسب
– انباشتن مناسب
– بهداشت
بیزحمت بفرماییدخرمارابشوریم بذاریم یخچال یافریزر یانشوریم.ممنون وتشکر وخسته نباشید.