| تجدید نظر اول |
| چاپ چهارم |
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران که بر طبق قانون میتواند استاندارد رسمی فرآوردهها را تعیین و تدوین و اجرای آنها را با کسب موافقت شورایعالی استاندارد اجباری اعلام نماید. وظایف و هدفهای موسسه عبارتست از:
(تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقیقات بمنظور تدوین استاندارد بالا بردن کیفیت کالاهای داخلی، کمک به بهبود روشهای تولید و افزایش کارائی صنایع در جهت خودکفائی کشور – ترویج استانداردهای ملی – نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری – کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب بمنظور فراهم نمودن امکانات رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین المللی کنترل کیفی کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری بمنظور حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان – مطالعه و تحقیق درباره روشهای تولید، نگهداری، بسته بندی و ترابری کالاهای مختلف – ترویج سیستم متریک و کالیبراسیون وسایل سنجش – آزمایش و تطبیق نمونه کالاها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه ای و صدور گواهینامه های لازم).
موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد میباشد و لذا در اجرای وظایف خود هم از آخرین پیشرفتهای علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده مینماید و هم شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور را مورد توجه قرار میدهد.
اجرای استانداردهای ملی ایران بنفع تمام مردم و اقتصاد کشور است و باعث افزایش صادرات و فروش داخلی و تأمین ایمنی و بهداشت مصرف کنندگان و صرفه جوئی در وقت و هزینهها و در نتیجه موجب افزایش درآمد ملی و رفاه عمومی و کاهش قیمتها میشود.
| کمیسیون آئین کار نگهداری میوه و سبزی در سردخانه(نگهداری سیب در سردخانه) | ||
| رئیس | ||
| مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران | دکتر در علوم کشاورزی | آگه – علی اکبر |
| اعضاء | ||
| اداره کل نظارت بر مواد غذائی و داروئی وزارت بهداری | لیسانس تغذیه | جعفریان – اعظم |
| وزارت کشاورزی | فوق لیسانس باغبانی | خاقانی – بهمن |
| مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی | فوق لیسانس کشاورزی | زکیئی – زهرا |
| مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر | فوق لیسانس باغبانی | شرافتیان – داریوش |
| مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر | فوق لیسانس باغبانی | عاطفی – جمال |
| سردخانه پدم | لیسانس مهندسی صنایع غذائی | گل کار حق – عبدالرضا |
| شرکت سهامی گسترش و خدمات بازرگانی | فوق لیسانس مهندسی صنایع غذایی | ماشیخ اف – شادان |
| مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران | مهندس کشاورزی | همایونی – همایون |
| دبیر | ||
| مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران | لیسانس مهندسی صنایع کشاورزی | اسماعیل زاده – غلامرضا |
فهرست مطالب
مقدمه
آئین کار نگهداری سیب در سردخانه
هدف
دامنه کاربرد
اصول روش نگهداری سیب
برداشت
جور کردن و درجه بندی
بسته بندی
انتقال به سردخانه
طرز عمل در سردخانه
کنترل سیب ها در سردخانه
پیوست شماره ۳ ـ کنترل آتمسفر در سردخانه
بسمه تعالی
پیشگفتار
آئین کار نگهداری سیب در سردخانه که نخستین بار در سال ۱۳۵۱ تهیه گردید بر اساس پیشنهادهای رسیده و بررسی و تائید کمیسیون فنی نگهداری میوه و سبزی در سردخانه برای اولین بار مورد تجدید نظر قرار گرفت و در هفتاد و دومین جلسه کمیته ملی استاندارد فرآوردههای کشاورزی و غذائی مورخ ۶۷/۴/۲۹ تصویب شد , اینک به استناد ماده یک قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذر ماه سال ۱۳۴۹ به عنوان آئین کار رسمی ایران منتشر میگردد .
برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم , استانداردها و آئین کارهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این آئین کار برسد در تجدید نظر بعدی مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده کرد .
در تهیه و تجدید نظر این آئین کار سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی المقدور بین این آئین کار و آئین کارهای کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود .
لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم این آئین کار با استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است :
۱ ـ آمار نامه کشاورزی سال ۱۳۶۴ از انتشارات وزارت کشاورزی
۲ ـ بیماریهای مهم فیزیولوژیک انباری سیب – نگارش : داریوش شرافتیان از انتشارات مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر مهر ماه ۱۳۶۳
۳ ـ استاندارد ویژگیهای سیب ( تجدید نظر ) شماره ۳۴۷ ایران ـ چاپ سوم مهرماه ۱۳۶۴
۴- Refrigerated storage of apples and pears A practical guide by J.C Fibler B.B.E / B.SC / H.D 1972 England
۵- Wooden package for fruit and vegetable products by D.Castelli published by united nations industrials development organization ID/WG 369/13 22 November 1983
۶- Market diseases of fruits and vegetables apples, pears, quinces by Dean H. Rose formerly L.P Mccolloch and D.F Fisher Washington D.C Nov 1951
۷- American society of heating, refrigeration and air – conditioning engineers 1982
۸- Encyclopedia Americans the international edition volume 2 1973
۹- Apples – guide to cold storage ISO 1212 – ۱۹۷۶
۱۰- The storage of apples
R.M Smook and G.D Blanpied – ۱۹۶۹ – New York state college of agriculture
۱۱- Guide for storage of apples IS: 6669 – ۱۹۷۲
مقدمه
سیب یکی از قدیمیترین میوههایی است که بشر از دیر باز شناخته و مورد استفاده قرار داده است بر اساس اطلاعات موجود به نظر میرسد که موطن اصلی درخت سیب در منطقه جنوبی قفقاز و آسیای صغیر بوده و این درخت اولین بار در کشورهای ایران , مصر , یونان پرورش مییافته است . درخت سیب از گونههای مختلف جنس Malus از خانواده Rosaceae میباشد . به عقیده بعضی از گیاه شناسان جنسMalus خود زیر جنس Pyrous بوده و بیست و پنج گونه سیب شناخته شده موجود تماماؤ اخلاف Malus Pyrous و Pyrous Bacata میباشند . در اثر پرورش و اصلاح نژاد , این میوه دارای ارقام گوناگون شده است که در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوای مختلف قابل کاشت بوده و با رعایت اصول به زراعی محصول قابل توجهی میدهد . در کشور ما نیز به علت مناسب بودن شرایط آب و هوایی این محصول از قدیم الایام مورد کشت و استفاده قرار میگرفته و در ربع قرن اخیر تولید آن افزایش چشمگیری یافته است . بطوری که در حال حاضر سطح زیر کشت سیب در ایران تقریباؤ به ۱۲۴۰۰۰ هکتار و با تولیدی حدود ۱۱۳۰۰۰۰ تن در سال میرسد . تعداد ارقام ایرانی که تا کنون مشخص گردیده به بیش از ۱۵۰ رقم بالغ میشود و علاوه بر آن حدود ۳۰ رقم خارجی نیز به ایران وارد شده و کشت چند رقم آن متداول میباشد . بیشترین سطح زیر کشت به ارقام دیر رس و قابل نگهداری در سردخانه اختصاص یافته است که مهمترین آن عبارتند از : زنوزمرند , عباسی , شمیرانی ۷ گلدن دلیشس , رددلیشی , گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا , شفیع آبادی و گلاب کهنز میباشد که سه رقم گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا در سطح محدودی در باغهای دولتی غرس شده‌اند . سابقاؤ روش احداث باغات سیب در ایران به طریق سنتی با تراکم ۳۰۰درخت در هکتار بوده ولی در سالهای اخیر احداث باغات با کشت متمرکز ( سیستم Malling) با تراکم متوسط ۲۰۰۰ درخت در هکتار , رو به توسعه و گسترش میباشد نگهداری سیب در ایران سابقه طولانی داشته و در بعضی از مناطق روستائی کشورمان روشهای سنتی هنوز هم متداول میباشد . از جمله این روشها پوشانیدن سیب توسط کاه , خاک و ماسه نرم ( به ویژه در مورد رقم شمیرانی ) و یا انبار کردن آن در زیر زمینهای خنک است . امروزه در کشور استفاده از سرد خانه برای نگهداری این محصول شدیداؤ رواج یافته بطوریکه بخش قابل توجهی از ظرفیت سردخانههای بالای صفر کشور به نگهداری سیب اختصاص یافته است و از این حجم حدود ۹۰ درصد برای نگهداری سیبهای گلدن دلیشس و رد دلیشس مورد استفاده قرار میگیرد . ضرورت آشنا کردن علاقهمندان و دست اندرکاران ذیربط به تکنیک نگهداری سیب در سردخانه با توجه به اهمیت اقتصادی این محصول و امکان توسعه صادرات آن موجب شد که با استفاده از تجربیات حاصله در ایران و سایر کشورها بخصوص در مورد دو رقم گلدن دلیشس و رد دلیشس به تجدید نظر این آئین کار اقدام شود .
آئین کار نگهداری سیب در سردخانه
۱ ـ هدف
هدف از تدوین این آئین کار ارائه اصولی به منظور نگهداری سیب در سردخانه برای عرضه در خارج از فصل میباشد که رعایت آنها در مرحله برداشت , ۱ جور کردن , حمل به سردخانه , در طول مدت نگهداری و هنگام خروج میوه از سردخانه موجب حفظ هر چه بیشتر تازگی و ویژگیهای خاص رقم سیب مورد عمل خواهد بود .
۲ ـ دامنه کاربرد
این آئین کار در مورد ارقامی از سیب که در داخل کشور تولید شده و دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند قابل اجراست .
۲ ـ ۱ ـ ارقامی که دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند و میتوان آنها را از دو تا نه ماه در سردخانه نگهداری نمود به ترتیب قابلیت نگهداری به شرح زیر می باشند :
۳ ـ اصول روش نگهداری سیب
نگهداری سیب در سردخانه ۲ به صورت تازه بر اصول زیر متکی است :
۳ ـ ۱ ـ نگهداری در دمای ۳ کم به منظور :
۳ ـ ۱ ـ ۱ ـ کم و محدود نمودن تنفس و سایر فعالیتهای حیاتی میوه
۳ ـ ۱ ـ ۲ ـ کم و محدود نمودن فعالیت باکتریها , قارچها ( شامل کپکها و مخمرها ) و جلوگیری از فساد میوه
۳ ـ ۱ ـ ۳ ـ جلوگیری از تغییرات سریع کیفی میوه از قبیل : تغییر رنگ , رسیدگی بیش از حد و آردی و نرم شدن میوه
۳ ـ ۲ ـ نگهداری در رطوبت نسبی ۴ بالا به منظور کاهش تبخیر شدید و حفظ طراوت میوه
ضمناؤ خارج نمودن یا بی اثر کردن گازهای فرار ناشی از فعالیت حیاتی سیب و همچنین نگهداری آن در سردخانههایی ۵ که دارای آتمسفر کنترل شده هستند , میتواند مدت نگهداری بعضی از ارقام سیب را طولانیتر کند .
۴ ـ برداشت
برداشت سیب به منظور نگهداری در سردخانه به دو طریق سنتی و نیمه مکانیزه به شرح زیر انجام گیرد :
۴ ـ ۱ ـ وسائل لازم برای برداشت سنتی
ـ ظروف مناسب برداشت نظیر سطل , سبد , زنبیل , کیسه میوه چینی و غیره
ـ سکوی برداشت
ـ نردبان
ـ ظروف حمل سیب به سردخانه مانند : جعبه , کارتن و غیره
ـ وسیله حمل به سردخانه مانند گاری , فرقون و وسایل موتوری مناسب و نظایر آن
۴ ـ ۲ ـ وسایل لازم برای برداشت نیمه مکانیزه
برداشت نیمه مکانیزه در باغاتی میسر است که کاشت آن طبق اصول صحیح از نظر فاصله درختها و ردیفهای آن صورت گرفته باشد . در این قبیل باغات علاوه بر وسائل مندرج در بند ۴ ـ ۱ وسائل زیر نیز مورد استفاده قرار میگیرد :
ـ تریلی برداشت
ـ لیفت تراک
ـ پالت ۶
ـ باکس پالت ۷
ـ وانت یا کامیون
۴ ـ ۳ ـ روش برداشت
۴ ـ ۳ ـ ۱ ـ زمان برداشت : سیب را باید موقعی ( در مرحلهای از رسیدن ) برداشت نمود که طولانیترین عمر نگهداری را در سردخانه داشته باشد . زمان برداشت تابعی است از رقم سیب , منطقه کاشت و نحوه داشت .
برای تشخیص مناسبترین مرحله رسیدن میوه به منظور نگهداری طولانی در سردخانه از ضوابط معینی میتوان استفاده نمود و مهمترین این ضوابط عبارتند از :
ـ فاصله زمانی بین حداکثر باروری شکوفهها تا زمان برداشت : تعداد روزها برای تعیین مناسبترین برداشت از مرحله تمام گل (۸۰ درصد شکوفهها باز شده باشند ) در مورد دو رقم گلدن دلیشس و رد دلیشس در مناطق مختلف ایران بین ۱۵۵ ـ ۱۳۵ روز میباشد .
ـ رنگ میوه : شدت رنگ میتواند عامل تقریبی در برداشت محصول باشد معمولا سیب برای رنگ گیری نیاز به شبهای سرد و روزهای آفتابی در ۸ ـ ۶ هفته قبل از برداشت دارد . در جدول پیوست شماره ۱میزان تقریبی رنگ ارقام رد دلیشس و گلدن دلیشس مناطق مختلف ایران نشان داده شده است .
یادآوری ۱ ـ زردی رنگ توسط دستگاه کالریمتر اندازهگیری شده و قرمزی رنگ با در نظر گرفتن مقدار رنگ زمینه آن در سیب برآورده شده است .
ـ مقاومت ( سختی و نرمی میوه 🙂 برای اندازهگیری مقاومت میوه معمولا باغداران با فشار انگشتان درجه نرمی و سختی میوه را بر اساس تجربه بدست میآورند ولی میتوان برای این منظور از دستگاه سختی سنج ۸ نیز استفاده نمود . جدول پیوست شماره ۱ مقاومت دو رقم سیب گلدن دلیشس و رد دلیشس را در مناطق مختلف ایران نشان میدهد .
ـ ترکیب شیمیایی میوه : منظور از ترکیب شیمیایی مواد جامد محلول در آب و اسیدیته است برای اندازهگیری مواد جامد محلول در آب ( بریکس ) از دستگاه رفراکتومتر دستی استفاده میشود و اندازهگیری اسیدیته در صورت وجود وسائل و مواد لازم انجام میگیرد . ۹ میزان تقریبی بریکس و اسیدیته در جدول پیوست شماره ۱ در مورد ارقام گلدن دلیشس ورد دلیشس آورده شده است .
باغداران هر منطقه میتوانند با استفاده از ضوابط فوق الذکر بهترین موقع برداشت ارقام سیب باغات خود را برای نگهداری در سردخانه مشخص نمایند .
یادآوری ۲ ـ چون قسمتی از رسیدن سیب در سردخانه انجام میگیرد , لازم است آنرا قبل از رسیدن کامل برداشت نمود . ۱۰
ضمناؤ از آنجا که میزان رسیدن در مدت نگهداری تأثیر قابل ملاحظهای دارد , صاحبان باغات با دست اندرکاران ذیربط باید بر اساس تجربیات خود با توجه به مدت نگهداری مورد نظر , زمان دقیق چیدن را مشخص نمایند .
۴ ـ ۴ ـ نحوه برداشت :
۴ ـ ۴ ـ ۱ ـ میوه را باید حتی المقدور در ساعات اولیه روز که هوا خنک است , چید و دقت نمود که شبنم ۱۱ و قطرات باران روی آن نباشد .
۴ ـ ۴ ـ ۲ ـ از هر گونه عملی که موجب آسیب دیدن سیب میگردد از قبیل : فشار انگشت , زخمی کردن , پرتاب میوه به درون ظروف و غیره باید خودداری کرد و برای چیدن باید از کارگران آموزش دیده استفاده نمود .
۴ ـ ۴ ـ ۳ ـ فقط میوههای سالم را باید برای نگهداری در سردخانه تخصیص داد واز اختلاط آن با میوههای ناسالم ( زخمی , لهیده , پلاسیده , آفتزده , پوسیده , زیر درختی و هر نوع عیب دیگر ) خودداری نمود .
۵ ـ جور کردن ۱۲ و درجه بندی
منظور از جور کردن این است که سیبهای سالمی را که از درخت چیده شده از لحاظ رقم , اندازه , رنگ , میزان رسیدگی و سایر مشخصات جور کرده و سیبهای مشابه را در ظروف جداگانه قرار داد .
این عمل میتواند در باغ بلافاصله پس از چیدن و یا در سردخانه قبل از قرار دادن سیب در اتاقهای اصلی نگهداری انجام شود . در این مرحله باید دقت کافی نمود که اگر احیانا تعداد معدودی میوههای معیوب مندرج در بند ۴ ـ ۴ ـ ۳ با سیبهای سالم مخلوط شده باشند از آنها تفکیک گردد . در صورتیکه درجه بندی سیبها مورد نظر باشد , میتوان طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۴۷ ( ویژگیهای سیب ) همزمان با جور کردن و یا پس از نگهداری در سردخانه و بلافاصله قبل از عرضه به بازار , عمل درجه بندی را انجام داد .
۶ ـ بسته بندی
هدف اصلی از بسته بندی میوه در این آئین کار این است که بتوان سیب را با حداقل ضایعات , حمل و نقل , نگهداری و به بازار مصرف عرضه نمود .
۶ ـ ۱ ـ ظروف مورد استفاده باید از موادی ساخته شده باشند که به اندازه کافی مقاوم بوده تا در هنگام حمل و نقل , نگهداری در سردخانه و عرضه به بازار مصرف از خسارات احتمالی به میوه جلوگیری شود .
۶ ـ ۲ ـ کف و دیوارهای ظروف بسته بندی باید صاف و نرم بوده و هیچ نوع وسیله و لوازمی از قبیل میخ یا بستهای فلزی , زوایا و برجستگیهای تیز و غیره که به میوه آسیب وارد نماید در آنها موجود نباشد . ظروف نگهداری سیب در سردخانه باید دارای منافذ لازم برای رسیدن هوای سالن سردخانه به میوههای محتوی آن باشد .
۶ ـ ۳ ـ ظروف مورد استفاده برای نگهداری میوه نباید آلوده به قارچ و میکروارگانیسمهای دیگر باشد و بهتر است قبل از گذاشتن سیب در آنها مورد نظافت و ضد عفونی قرار گیرند .
۶ ـ ۴ ـ پوشال ( اعم از گیاهی یا کاغذی ) نباید در سردخانه مورد استفاده قرار گیرد . در بعضی از موارد استفاده از کاغذهای غیر قابل نفوذ رطوبت و ورقههای پلی اتیلنی ( بخصوص در مورد گولدن دلیشس ) به استثنأ سیبهایی که به اسکاله حساسیت دارند , متداول است .
یادآوری : برای اطلاع بیشتر در مورد مشخصات جعبههای نگهداری و حمل و نقل سیب میتوان از استاندارد جعبههای چوبی مخصوص بسته بندی میوه و سبزیهای تازه به شماره ۱۲۷۷ ایران و یا سایر استانداردهای مربوطه استفاده نمود .
۷ ـ انتقال به سردخانه
۷ ـ ۱ ـ بهتر است ظروف حاوی سیب را در همان روز برداشت با یکی از وسایل مندرج در بندهای ۴ ـ ۱ و ۴ ـ ۲ که متناسب با حجم ظروف و سایر مقتضیات باشد هرچه سریعتر به سردخانه منتقل نمود .
۷ ـ ۲ ـ در صورتیکه انتقال سیب به سردخانه در همان روز برداشت میسر نباشد . ولی امکان خنک کردن و خنک نگهداشتن آن در محل برداشت موجود باشد باید از این امکانات برای سرد کردن میوه قبل از انتقال به سردخانه استفاده نمود .
۷ ـ ۳ ـ در صورتیکه حمل فوری سیب به سردخانه میسر نبوده و تسهیلاتی هم برای سرد کردن در اختیار نباشد باید ظروف حاوی میوه را در اتاقهای زیرزمینی یا محل مسقف و یا زیر سایبان نگهداری و در اسرع وقت نسبت به انتقال آن به سردخانه اقدام نمود .
یادآوری ۱ ـ استفاده از وسائط نقلیه مجهز به تجهیزات سرد کننده برای انتقال سیب به سردخانه بخصوص اگر فاصله سردخانه تا مبداء حمل زیاد باشد , ضروری است و در این صورت ظروف حاوی میوه باید به نحوی چیده شوند که جریان هوا در بین آنها به راحتی انجام گیرد و سایر الزامات از قبیل سرد کردن و نظافت و ضد عفونی داخل آن , مد نظر باشد .
یادآوری ۲ ـ در مواردیکه معابر منتهی به سردخانه ناهموار باشد باید به راننده وسیله نقلیه سفارش نمود طوری وسیله نقلیه را براند که موجب ایجاد لرزشها و حرکات شدیدی که سبب خسارت به سیب میشوند , نگردد .
۸ ـ طرز عمل در سردخانه
۸ ـ ۱ ـ به محض رسیدن سیب به سردخانه و قبل از چیدن ظروف آن در محل اصلی نگهداری باید از آن نمونه برداری کرده و مشخصات نمونه را در فرم پیشنهادی پیوست شماره ۲ درج و به امضای صاحب کالا رساند .
در صورتیکه دمای میوه پایین نیامده باشد باید به فوریت آنرا سرد نمود . این عمل با قرار دادن ظروف حاوی میوه در سالن پیش سرد کن و تقلیل دمای آن تا پائینتر از ده درجه سلسیوس با گرداندن هوای سرد انجام میپذیرد . برای سرعت عمل بیشتر باید ظروف را کنار هم یا روی هم طوری چید که هوای سرد در حین گردش به راحتی به تمام سیبها برسد .
۸ ـ ۲ ـ پس از پایین آمدن دمای سیب , ظروف حاوی آن را باید به محل اصلی نگهداری در سردخانه منتقل نمود . و صرف نظر از نوع تسهیلاتی که برای چیدن ظروف در آن محل موجود باشد . باید ظروف را طوری در کنار هم قرار داد که هوای سردخانه در حین گردش به راحتی به تمام ظروف و محتوی آن برسد .
ضمنأ برای سهولت نمونه برداری به منظور کنترل عوارضی احتمالی بهتر است ارقام مختلف سیب بطور جداگانه از هم چیده شوند و در مواردیکه میوههای متعلق به چند باغدار در یک سالن نگهداری میشوند نیز باید منفک از هم قرار گیرند .
یادآوری ۱ ـ مناسبترین حد استفاده از فضای اتاقهای نگهداری سردخانه معادل ۲۵۰ ـ ۲۰۰ کیلوگرم سیب در هر متر مکعب فضای قابل استفاده میباشد .
یادآوری ۲ ـ حداقل فاصله سطح بالایی جعبهها از سقف نباید از Cm 60 و از دیوارها از Cm 15 کمتر باشد .
۸ ـ ۳ ـ دما : بطور کلی هر قدر دمای نگهداری سیب پایینتر باشد رسیدن میوه کندتر و از دست دادن رطوبت آن و ضایعات ناشی از نگهداری در سردخانه کمتر خواهد بود . در هر حال هنگام تعیین دمای نگهداری باید نکات دیگری را نیز مد نظر داشت . نقطه انجماد سیب بسته به رقم و سال برداشت متغیر است و معمولا بین ۲/۸ تا ۲/۲ ـ درجه سلسیوس بوده و به این لحاظ نباید این میوه را در دمای کمتر از ۱ ـ درجه سلسیوس نگهداری نمود . هر چند ارقام رد دلیشس و گلدن دلیشس در دمای ۱ ـ درجه سلسیوس به مدتهای طولانی ۸ ـ ۶ ماه قابل نگهداری هستند ولی این امر مستلزم گردش یکنواخت هوا بوده و برای جلوگیری از یخ زدن میوه معمولا دمای صفر درجه سلسیوس توصیه میشود .
۸ ـ ۴ ـ رطوبت نسبی : رطوبت نسبی در سالن اصلی نگهداری سیب نباید از ۹۰ درصد کمتر باشد . زیرا کم شدن رطوبت نسبی باعث افزایش تبخیر رطوبت میوه شده و نهایتأ موجب چروکیدگی و کاهش وزن آن میگردد .
از طرفی رطوبتهای نسبی بالاتر از ۹۵ درصد نیز در صورتیکه گردش هوا یکنواخت نباشد , روی سطح میوه و دیوارها به صورت شبنم درآمده و سبب نشو و نمای قارچها میگردد که به نوبه خود باعث خسارت میوه و آلودگی سالن میشود . بنابراین استفاده از رطوبت نسبی بالاتر از ۹۰ درصد فقط در صورتی میسر است که سیستم مناسب گردش هوا مانع تشکیل شبنم باشد . در هر صورت تقلیل وزن سیب در رطوبت نسبی حدود ۹۰ درصد ناچیز بوده و در رطوبت نسبی ۸۵ درصد نیز قابل اغماض میباشد .
۸ ـ ۵ ـ گردش هوا : حجم هوایی که برای سرد کردن میوه بکار میرود باید بین ۴۰ ـ ۳۰ متر مکعب در دقیقه برای هر تن ۱۳ باشد . طرز چیدن بستههای سیب باید طوری باشد که توزیع هوا بین بستهها به صورت یکنواخت انجام گیرد . و از ایجاد زوایای مرده ( جایی که هوای سرد به اندازه کافی به آن نرسد ) جلوگیری شود .
سطح بالایی جعبههای میوه که روی هم چیده شده باید پایینتر از محل ورود هوای سرد باشد . بعضی از سردخانهها مجهز به دستگاه تهویه برای خروج تدریجی گازهای فرار که ناشی از تنفس میوه و رسیدن آن میباشد بوده و در بعضی دیگر عمل تهویه را با باز کردن در سالنها انجام میدهند . لازم به تذکر است که تأثیر سوء افزایش گازهای فوق الذکر در دمای پایین نگهداری سیب قابل توجه نبوده و محل تردید میباشد .
۸ ـ ۶ ـ در سردخانههایی که مجهز به کنترل آتمسفر میباشند , میتوان با تغییر در نسبت اجزاء متشکله هوای سردخانه مخصوصأ بی اکسید کربن و اکسیژن مدت نگهداری سیب را طولانیتر کرد . اجرای این منظور مستلزم رعایت نکاتی است که در پیوست شماره ۳ به آن اشاره شده است .
یادآوری : استفاده از پوشش بعضی از انواع پلاستیک که برای مواد غذایی مضر نباشند میتواند کاهش وزن را در مدت نگهداری تقلیل دهد . با پوشاندن سطح داخلی جعبههای حاوی سیب از قبیل گلدن دلیشس بوسیله ورقهای از پلاستیک ۱۴ و یا کاغذهای مومی و یا با پوشاندن کومهای از جعبههای سیب نتایج جالب توجهی بدست آمده است .
۹ ـ کنترل سیبها در سردخانه
۹ ـ ۱ ـ از آنجا که در طول مدت نگهداری سیب در سردخانه عوارضی بروز میکنند که اگر به موقع کشف و شناخته نشوند و از توسعه آنها جلوگیری نگردد خسارات قابل توجهی ببار میآورند , لذا لازم است که از سیبهای موجود در سالنهای مختلف سردخانه در فواصل زمانی معین (۵ تا ۱۰ روز یکبار و مرجحأ هفتهای یکبار ) نمونه برداری کرده و نمونهها را مورد معاینات دقیق قرار داده و به محض تشخیص بروز عارضهای در صورت امکان از توسعه آن جلوگیری و در غیر این صورت نسبت به عرضه آن به بازار اقدام نمود . ۹ ـ ۲ ـ عوارضی که ممکن است در طول مدت نگهداری سیب در سردخانه بروز نماید عبارتند ۱۵از :
۹ ـ ۲ ـ ۱ ـ عوارضی که منشأ باغی دارند :
Water core
Bitter pit
۹ ـ ۲ ـ ۲ ـ عوارضی که ناشی از پیری و طول مدت نگهداری هستند :
Mealy break down
Internal break down
Senile brown core
۹ ـ ۲ ـ ۳ عوارضی که منشأ آن سرمای اضافی است :
Freezing injury
Soft scald
Soggy break down
Brown core
Internal browning
۹ ـ ۲ ـ ۴ ـ عوارضی که منشأ آن ترکیب هوای سردخانه در آتمسفر کنترل شده میباشد ( کمی اکسیژن زیادی بی اکسید کربن 🙂
Skin shrivel
off flavours and odours
۹ ـ ۲ ـ ۵ ـ عوارضی که منشأ آن گاز آمونیاک میباشد :
در سرد خانههایی که در سیستم سرمازای آن از سیال آمونیاک استفاده میشود نشت گاز موجب تغییر رنگ و رسیدن سریع میوه و حساسیت میوه به حمله قارچها میگردد .
۹ ـ ۲ ـ ۶ ـ عوارضی که منشأ قارچی دارند :
Blue mold Rot
Gray mold Rot
Apple scald
Pink Rot
Bull’S Eye Rot
Black Rot
Alternaria Rot
Bitter Rot
Brown Rot
یادآوری ۱ ـ قارچهای مولد عوارض فوق اکثرا از راه منافذی که در نتیجه خراش پوست سیب یا ضرب خوردگی آن ایجاد میشود به بافت میوه نفوذ کرده و سبب بروز عارضه میگردند . شایعترین قارچهای مولد عوارض فوق گونه های Penicillium, Cladosporium و Alternaria میباشند .
یادآوری ۲ ـ در صورتیکه شناخت قارچهای موجود در هوای سردخانه ضروری باشد میتوان با قرار دادن پتری درشهایی که حاوی مواد غذائی مناسب برای قارچها باشند در سالن سردخانه و متعاقبأ انتقال آنها به اینکه با تورهایی که روی دمای مناسبی تنظیم شده باشند و معاینه بعدی آنها به وجود قارچهای موجود در هوای سردخانه و میزان تراکم آنها پی برد .
۹ ـ ۲ ـ ۷ ـ عوارضی که علل نامشخص دارند :
Storage scald
Janathan spot
Black scald
۹ ـ ۳ ـ نحوه نمونه برداری سیب از سالنهای سردخانه
۹ ـ ۳ ـ ۱ ـ شروع نمونه برداری باید همزمان با شروع بروز عوارضی در حساسترین رقم سیب منطقه باشد .
۹ ـ ۳ ـ ۲ ـ فواصل نمونه برداری میتواند بر اساس قرار داد منعقده بین سردخانه دار و صاحب میوه باشد .
۹ ـ ۳ ـ ۳ ـ نمونه برداری باید از هر کومه و از هر رقم بطور اتفاقی از قسمتهای مختلف کومههای متعلق به هر یک از صاحبان میوه بطور جداگانه انجام گیرد .
۹ ـ ۴ ـ نحوه کنترل میوه
۹ ـ ۴ ـ ۱ ـ بررسی ظاهری میوه : سیبهای نمونه برداری شده را از لحاظ ظاهر و بروز عوارض مندرج در بند ۹ ـ ۲ مورد معاینه قرار داده و در صورت مشاهده هر یک از عوارض نامطلوب ظاهری , اقدام مقتضی در زمینه کنترل عارضه , اطلاع به صاحب کالا یا عرضه آن به بازار صورت گیرد .
۹ ـ ۴ ـ ۲ ـ پس از معاینه ظاهری , سیبهای مورد نمونه برداری را بطور عمودی و افقی بریده و مقاطع آن را از نظر عوارض داخلی مندرج در بند ۹ ـ ۲ معاینه کرده و در صورت مشاهده هر یک از عوارض مذکور , طبق قسمت اخیر بند فوق الذکر عمل شود .
۹ ـ ۴ ـ ۳ ـ در صورتیکه سیبهای مورد معاینه از نظر ظاهری و همچنین در مقاطع عمودی و افقی دارای عیب مشهودی نبوده ولی اطلاع از وضع کیفی به منظور پیش بینی امکان ادامه نگهداری آن مورد توجه باشد میتوان با اندازهگیری مواد جامد محلول در آب , اسیدیته و مقاومت نمونهها و مقایسه نتایج حاصله با جدول پیوست شماره یک از وضع کیفی و امکان ادامه نگهداری و مدت تقریبی آن مطلع شد .
پیوست شماره ۳ ـ کنترل آتمسفر در سردخانه
دو عامل محیطی دما و مقدار اکسیژن موجود در هوا بیشترین تأثیر را در میزان تنفس میوه دارند .
کاهش اکسیژن موجود در هوای سردخانه از طریق کنترل آتمسفر سالنهای سردخانه بدست میآید .
کنترل آتمسفر در سردخانه به عنوان مکملی بر کنترل دما و رطوبت در جهت افزایش عمر نگهداری سیب میباشد .
اجرای این منظور فقط در سالنهایی میسر است که به نحوی ساخته و مجزا شده باشند که غیر قابل نفوذ گازها بخصوص اکسیژن و دی اکسید کربن باشند . هوای داخل این سالنها طوری تغییر داده میشود که میزان اکسیژن آن کمتر و دی اکسید کربن آن بیشتر از هوای معمولی باشد .
برای جلوگیری از نفوذ گازها باید جدارههای سالنهای سردخانه با مواد غیر قابل نفوذ اکسیژن و دی اکسید کربن پوشانده شود . این مواد باید دارای ویژگیهای زیر باشند :
ـ علاوه بر غیر قابل نفوذ بودن در برابر اکسیژن و دی اکسید کربن نباید بر اثر نوسان دما و رطوبت هوای سالن ترک خورده یا تاول بزنند .
ـ به قارچها و باکتریها مقاوم باشند .
ـ بعد از مالیدن و خشک شدن بدون بو باشند .
ـ به راحتی با سطح زیرین چسبندگی داشته باشند .
ـ مالیدن آنها آسان باشد .
ـ ارزان باشند .
ـ قلیائی نبوده و دی اکسید کربن را جذب نکنند .
ـ بطور قابل قبولی به صدمات مکانیکی مقاوم باشند .
امروزه مواد مناسب زیادی برای این منظور در دسترس است ولی در عمل از روشهای اصولی زیر بیشتر استفاده میشود :
ـ پوشاندن سطح داخلی جدارههای سالن با ورقههای فلزی که سر آن در یک زمینه چوبی رو بهم آمده باشد .
ـ نصب پانلهای ساندویچی پیش ساخته روی دیوارها
ـ مالیدن یک ماده قیری به ضخامت ۷ میلیمتر روی دیوارها
ـ استفاده از ماده پلاستیکی مناسبی که خود بخود سخت میشود همراه با فیبر شیشهای به منظور تقویت آن .
رعایت دقت در انجام هر یک از موارد فوق برای کسب نتیجه رضایتبخش ضروری است و نکاتی که باید رعایت شود به شرح زیر است :
در مورد استفاده از ورقههای فلزی و پانلهای ساندویچی نباید هیچگونه نقصی در محل اتصالات وجود داشته باشد . پوشش قیری را باید بطور یکنواخت و بدون ترک و نقص مالید . در سطح ۱۸۰ متر مربع از یک سالن ۵۰ تنی سیب وجود تقریبی ۳ سانتی متر مربع ترکهای ریز قادر است بحدی موجب نشت دی اکسید کربن و اکسیژن شود که تقریبأ حفظ غلظت آنها را غیر ممکن سازد .
تغییر فشار هوای خارج , باد و نوسان دمای هوای سالن سردخانه موجب تغییرات جزئی ولی مهم فشار هوای داخل سالن میشوند .
لوازم خارج کننده دی اکسید کربن اضافی از هوای سردخانه
اگر قرار باشد میوه را در آتمسفری که گاز دی اکسید کربن آن بیش از حد معمول باشد نگهدارند در این صورت علاوه بر در اختیار داشتن یک سالن غیر قابل نفوذ گاز (Gas tight Store)تنها الزام مورد نیاز وسیلهای است که بتواند بطور مثبت غلظت دی اکسید کربن را کنترل نماید . این منظور با نصب دو لوله با قطر تقریبی ۵ ـ ۴ سانتیمتر ( بسته به حجم سالن سردخانه ) که یکی از آنها در قسمت مکش فن و دیگری در سمت ورود هوا به سالن نصب میشود انجام میگیرد . در خارج از سالن , شیرهایی در روی این لولهها برای تنظیم ورود یا خروج هوا از سالن نصب میگردد . هرگاه غلظت گاز دی اکسید کربنی که توسط میوه تولید میشود , زیاد شود , شیرهای تهویه را برای خروج قسمتی از دی اکسید کربن اضافی باز میکنند . بدین وسیله میتوان این گاز را در سطح مورد نظر تنظیم و حفظ نمود .
نگهداری سیب در محیط کم اکسیژن ( برای مثال غلظت ۲ درصد اکسیژن ) به تجهیزات اضافی مانند واحد جذب کننده دی اکسید کربن نیازمند میباشد . در این قبیل موارد غلظت دی اکسید کربن از طریق تهویه هوای سردخانه کنترل نمیشود بلکه مقدار اضافی آن بوسیله ماده مناسب جذب میشود .
تنفس میوه باعث جذب اکسیژن و تولید دی اکسید کربن میگردد و از آنجا که هر لیتر یا هر متر مکعب گاز دی اکسید کربن باعث جایگزینی معادل هم حجم آن از هوای خارج میشود که فقط ۱/۵ آن را اکسیژن تشکیل میدهد . در نتیجه با جذب پیاپی گاز بی اکسید کربن و جانشینی آن بوسیله هوا میتوان غلظت دی اکسید کربن و اکسیژن هوای سردخانه را در سطح معینی تنظیم و حفظ نمود .
جذب کننده دی اکسید کربن ۱۶
راههای متعددی برای خارج کردن دی اکسید کربن از سالن سردخانه وجود دارد ولی تعداد معدودی از آنها برای استفاده در ساختمانهای کشاورزی مناسب هستند .
مشخصات اساسی یک واحد جذب کننده به شرح زیر میباشد :
ـ نصب و کار کردن آن آسان باشد .
ـ کارکردن با آن آسان و نیازمند کمترین توجه باشد .
ـ طرح آن ساده و ساختمان آن سبک بوده و نیازی به تجهیزات با فشار زیاد نباشد .
ـ جای کمی را بگیرد .
ـ مادهای برای جذب داشته باشد که از آن مواد فرار مضر به کالا خارج نشود .
مواد مختلفی که در حال حاضر برای جذب کنندهها بکار میروند عبارتند از :
ـ محلول سود سوز آور
ـ آب آهک
ـ محلول اتانول آمین ( منو ـ دی ـ تری )
ـ آب
ـ کربنات پتاسیم
ـ الک مولکولی ( سیلیکات مضاعف کلسیم و آلومینیوم )
ـ کربن فعال
ـ آهک خشک
ـ غشأ نیمه تراوا
مواد فوق به استثنای آب , الک مولکولی , کربن فعال و غشأ نیمه تراوا بر اساس واکنشهای شیمیایی عمل میکنند .
اخیرا در بعضی از کشورها مخلوط هوای داخل سالنهای سردخانه را در خارج از سالن به مقادیر دلخواه تنظیم و به داخل سالن هدایت میکنند .
۱- باید توجه داشت که شرایط اقلیمی منطقه و رعایت نکات به زراعی در هنگام نشو و نمای میوه ( از قبیل : برگردان خاک , هرس صحیح , کود مناسب , آبیاری به موقع , سمپاشی ضروری و غیره ) در کیفیت و مدت نگهداری ارقام قابل نگهداری سیب تأثیر قابل ملاحظهای دارد .
۲- اصول کلی ساختمانی و تأسیساتی سردخانه مشمول آئین کار شماره ۱۶ ـ ۱۸۹۹ ایران میباشد .
۳- برای اطلاع بیشتر در مورد تعاریف و اندازهگیری کمیتهای فیزیکی مؤثر در نگهداری سیب در سردخانه به استاندارد ” شرایط فیزیکی نگهداری میوه و سبزیجات در سردخانه ” شماره ۲۱۹۹ ایران مراجعه شود .
۴- برای اطلاع بیشتر در مورد تعاریف و اندازهگیری کمیتهای فیزیکی مؤثر در نگهداری سیب در سردخانه به استاندارد ” شرایط فیزیکی نگهداری میوه و سبزیجات در سردخانه ” شماره ۲۱۹۹ ایران مراجعه شود .
۵-Controled atmosphere stores
۶- جهت اطلاع بیشتر به استاندارد ویژگیهای پالت چوبی مسطح شماره ۲۶۷۷ ایران مراجعه شود .
۷- منظور از باکس پالت جعبههایی است که ظرفیت آن ۳۰۰ ـ ۲۵۰ کیلوگرم بوده و توسط لیفت تراک حمل و نقل میگردد و مزیت آن نسبت به جعبههای معمولی این است که در حجم برابر مقدار بیشتری سیب را نگه میدارد .
۸-Pressure tester
۹- برای اندازهگیری مواد جامد محلول در آب ( بریکس ) و اسیدیته به استاندارد روشهای آزمون آب میوهها شماره ۲۶۸۷ ایران مراجعه شود .
۱۰- سیب جزو میوههای Climacteric است .
۱۱-Condensation
۱۲-Sorting
۱۳- در صورتیکه اندازهگیری سرعت جریان هوا به منظور تنظیم میزان جابجایی آن مورد نظر باشد میتوان از دستگاه Anemometr استفاده نمود .
۱۴- یکی از انواع پلاستیک که برای پوشاندن کومه جعبههای سیب بکار میرود تارپولین Tarpanlin میباشد .
۱۵- نشریهای جهت شناخت این عوارض و علل آن و طرز پیشگیری از توسعه آن در دست تهیه میباشد .
۱۶-Scrubber
با عرض سلام و خسته نباشید و تشکر بابت اطلاعات بسیار خوبی که در سایت قرار میدید..ممنون میشم بنده رو راهنمایی کنید که دمای اولیه سردخانه در هنگام ورود اولین سیب به سردخانه چه مقدار است؟نظرات مختلفی در بین عامه مردم هست میخواستم در مورد اصل و اصول این مهم نیز بنده رو راهنمایی کنید.با تشکر
با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید
۰۳۱-۳۲۳۵۸۵۸۸
سلام.دمای اولیه بسیار مهم است و سریعا باید به صفر درجه برسد