موز

موز نوعی میوه است که روی یک گیاه علفی بزرگ که بومی آسیای جنوب شرقی است رشد می کند. آنها یکی از محبوب ترین و پر رشد ترین میوه های جهان هستند که انواع زیادی برای استفاده تجاری و خانگی کشت می شود. موز میوه های بلند و منحنی با پوست صاف، زرد و گاهی کمی سبز است. طول متوسط ​​یک موز حدود ۷ تا ۹ اینچ و قطر آن حدود ۲ تا ۳ اینچ است. پوست موز معمولاً در زمان رسیدن زرد است، اما بسته به نوع آن می تواند سبز، قرمز یا بنفش نیز باشد.

داخل موز از چندین بخش گوشتی و کرم رنگ تشکیل شده است که با غشای نازک و سفید رنگ احاطه شده اند. این بخش ها توسط یک هسته مرکزی به هم متصل می شوند و حاوی دانه های کوچک و سیاه رنگی هستند که معمولاً خورده نمی شوند. گوشت موز نرم، کمی شیرین و بافت کمی چسبنده است.

موز معمولاً در فصل بارانی یا موسمی زمانی که خاک مرطوب است کاشته می شود و می تواند آب کافی برای گیاهان جوان فراهم کند. در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری، جایی که موز به طور گسترده رشد می کند، فصل کاشت معمولا بین آوریل و ژوئن اتفاق می افتد. در مناطق با فصل خشک، کاشت ممکن است در سپتامبر یا اکتبر، پس از فصل بارندگی رخ دهد. توجه به این نکته ضروری است که زمان کاشت خاص ممکن است بسته به آب و هوای محلی و شرایط رشد متفاوت باشد. علاوه بر این، برخی از مزارع تجاری موز ممکن است موز را در تمام طول سال در محیط‌های کنترل‌شده گلخانه یا مزرعه بکارند.

این محصول از طریق تولید مثل رویشی تکثیر می شود، به این معنی که گیاهان جدید از مواد گیاهی موجود به جای از بذر تولید می شوند. رایج ترین روش تکثیر از طریق استفاده از “مکنده” یا “توله سگ” است که شاخه هایی هستند که از پایه گیاه مادری رشد می کنند. مکنده ها با احتیاط از گیاه مادر جدا می شوند و در مکانی جدید کاشته می شوند و در آنجا به یک گیاه جداگانه تبدیل می شوند. در پرورش موز تجاری، مکنده ها اغلب با هورمون های ریشه زایی درمان می شوند تا رشد سریع تر و قوی تر را تشویق کنند.

روش دیگر تکثیر از طریق استفاده از قلمه های «ریزوم» یا «بنیه» است که تکه هایی از ساقه زیرزمینی گیاه موز است که می توان از آن برای شروع گیاه جدید استفاده کرد. این روش کمتر رایج است، اما ممکن است در برخی موارد، به ویژه برای انواع کمیاب یا خاص موز استفاده شود.

موز یکی از محبوب ترین و پر رشد ترین میوه ها در جهان است که بیشترین تولید آن در کشورهای نزدیک به خط استوا صورت می گیرد. آنها در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کنند و معمولاً در هند، چین، فیلیپین، اکوادور، برزیل، اوگاندا، کلمبیا، اندونزی، کامرون و هندوراس رشد می کنند. با این حال، این فهرست جامعی نیست، زیرا موز در سایر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، از جمله بخش‌هایی از آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی نیز رشد می‌کند. مناطق خاصی که در آن موز رشد می کند می تواند بر اساس شرایط رشد محلی، از جمله دما، بارندگی، نوع خاک و تقاضای بازار متفاوت باشد.

انواع موز

انواع مختلفی از موز وجود دارد که از نظر اندازه، رنگ، طعم و بافت متفاوت است. برخی از رایج ترین و پر رشد ترین گونه ها عبارتند از:

1. کاوندیش (Cavendish) : این رایج ترین نوع موز است که در فروشگاه های مواد غذایی یافت می شود و به خاطر طعم شیرین و پوست زردش معروف است.
2. پلانتین (Plantain) : پلانتین نوعی موز است که بزرگ‌تر و شیرین‌تر از موز کاوندیش است. آنها معمولاً برای پخت و پز استفاده می شوند و در بسیاری از کشورهای آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی یک غذای اصلی هستند.
3. موز قرمز (Red Banana) : این نوع موز کوچکتر و شیرین تر از کاوندیش است و در زمان رسیدن پوست قرمز یا صورتی دارد.
4. موز لیدی فینگر (Lady Finger Banana): این نوع موز کوچکتر و شیرین تر از کاوندیش است و یک میان وعده محبوب در بسیاری از کشورها است.
5. موز جاوا آبی (Blue Java Banana): این نوع موز به دلیل بافت خامه ای و طعم شیرین آن به “موز بستنی” نیز معروف است. در زمان رسیدن پوستی سبز مایل به آبی دارد.
6. موسی بسجو (Musa Basjoo): این یک نوع موز مقاوم است که بومی آسیای جنوب شرقی است و می تواند در آب و هوای سرد رشد کند. دارای پوست سبز و طعمی شیرین و کمی ترش است.

اوگاندا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان موز در جهان است و انواع مختلفی از آن را پرورش می دهد.

برخی از رایج ترین گونه های موز که در اوگاندا رشد می کنند عبارتند از:

1. موز کوهستانی آفریقای شرقی (EABH) : این نوع پخت و پز به طور گسترده در اوگاندا رشد می کند و غذای اصلی بسیاری از خانواده ها است. گوشتی متراکم و نشاسته ای دارد. به عنوان مثال می توان به “NAROBAN5″، “Kyibuzi” و “Mbwazilume” اشاره کرد.
2. نگئی (Ngeyi): این نوع موز کوچکتر و شیرین تر از موز کوهستانی آفریقای شرقی است و معمولاً در زمان رسیدن مصرف می شود. به عنوان مثال می توان به “Sukali Ndizi” و “Bogoya” اشاره کرد.
3. کاوندیش (Cavendish) : این نوع موز مشابه نمونه ای است که در فروشگاه های مواد غذایی یافت می شود و در اوگاندا نیز کشت می شود. بهتر است وقتی روی آتش بریان شود خورده شود. نمونه اش «گونجا» است.
4. پلانتین (Plantain) : پلانتین نوعی موز است که از کاوندیش بزرگتر و کمتر شیرین است و برای پخت و پز استفاده می شود. این یک نوع آبجوسازی است که عمدتاً برای استخراج آبمیوه کاشته می شود و برای تهیه آبجو تخمیر می شود. تحت شرایط محیطی وسیع رشد می کند. به عنوان مثال می توان به “Kayinja”، “Kisubi”، “Mbiide” و “Musa” اشاره کرد.
5. واریته آبجوسازی (Brewery variety) : این گیاه عمدتاً برای استخراج آبمیوه کاشته می شود و سپس برای تهیه آبجو تخمیر می شود. آنها تحت شرایط محیطی وسیع رشد می کنند. به عنوان مثال می توان به “Kayinja”، “Kisubi”، “Mbiide” و “Musa” اشاره کرد.
6. سایر گونه های محلی : علاوه بر این گونه های پر رشد، بسیاری از گونه های محلی دیگر موز نیز در اوگاندا رشد می کنند که هر کدام طعم و بافت منحصر به فرد خود را دارند.

 

موز منبع خوبی از ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین C، ویتامین B6 و پتاسیم است و اغلب به عنوان یک میان وعده سالم یا ماده تشکیل دهنده در اسموتی ها و سایر غذاها استفاده می شود. میوه پرمصرف ترین قسمت گیاه است و می تواند تازه یا پخته شده یا فرآوری شده به صورت نشاسته، چیپس، پوره، آبجو، سرکه یا آبگیری شده برای تولید میوه های خشک مصرف می شود. این میوه همچنین ممکن است به آرد تبدیل شود که در پخت، سوپ یا نوشیدنی استفاده می شود. از گل های این گیاه می توان به عنوان سبزی استفاده کرد. برگ های تازه دارای پروتئین بالایی هستند و می توان آنها را به گاو داد. از دیگر کاربردهای برگ ها می توان به صیقل دادن کف، پوشش گلدان ها یا بسته بندی مواد غذایی اشاره کرد.

موز یک محصول گرمسیری است که در شرایط گرم و مرطوب با بارندگی زیاد بهترین رشد را دارد. در اینجا شرایط اقلیمی کلیدی، خاک و ملاحظات مدیریت آب برای رشد محصول آورده شده است.

شرایط آب و هوایی

موز یک محصول گرمسیری است که در شرایط گرم و مرطوب با بارندگی فراوان بهترین رشد را دارد. محدوده دمایی ایده آل برای رشد موز بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است و محدوده دمایی مطلوب بین ۲۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد است. سطح رطوبت بالا نیز برای حمایت از رشد سالم و تولید میوه مهم است. موز برای حمایت از رشد و تولید میوه به حداقل ۱۰۰۰ میلی متر بارندگی یا آبیاری در سال نیاز دارد. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که نیازهای اقلیمی خاص ممکن است بسته به تنوع موز در حال رشد و شرایط رشد محلی متفاوت باشد. همکاری با کارشناسان کشاورزی محلی برای اطمینان از فراهم بودن شرایط آب و هوایی مناسب برای کشت موفق موز ضروری است.

خاک ها

موز در خاک های حاصلخیز و با زهکشی خوب و دارای محتوای آلی بالا به بهترین وجه رشد می کند. آنها به هوادهی خوب و PH 5.5 تا ۷٫۰ نیاز دارند. آنها همچنین به بیماری های منتقله از خاک حساس هستند و برای مبارزه با این مشکل می توان مکنده های پیر را نیز جایگزین مکنده های جوان کرد.

آب

موز برای حمایت از رشد و تولید میوه به آبیاری منظم به ویژه در فصل خشک نیاز دارد. آبیاری بیش از حد یا غرقابی می تواند منجر به پوسیدگی ریشه شود، بنابراین اطمینان از زهکشی خوب و جلوگیری از ایستادن آب در اطراف گیاهان مهم است. سیستم های آبیاری قطره ای معمولاً برای کشت موز برای حفظ آب و کاهش خطر بیماری استفاده می شود.

کاشت موز بسته به نوع رشد و شرایط رشد محلی ممکن است متفاوت باشد. مهم است که با کارشناسان کشاورزی محلی یا افسران تیم رویای PlantVillage کار کنید تا از بهترین روش های کاشت و رشد برای شرایط خاص خود اطمینان حاصل کنید. در اینجا روش رایج است:

1. آماده سازی: با در نظر گرفتن عواملی مانند نوع خاک، زهکشی و شرایط آب و هوایی، مکان مناسبی را برای کاشت موز انتخاب کنید. PH و حاصلخیزی خاک را آزمایش کنید و در صورت لزوم اصلاح کنید.
2. تکثیر: موز معمولاً با کاشت شاخه ها یا مکنده هایی که از گیاه مادری جوانه زده اند تکثیر می شود. یک مکنده را از گیاه مادر جدا کنید و به جز ۲ تا ۳ برگ بالایی آن را جدا کنید.
3. کاشت: حفره‌ای به اندازه ۴۵×۴۵×۴۵ سانتی‌متر و با فاصله ۳×۳ متر [وعده O2] در خاک حفر کنید که به اندازه کافی بزرگ باشد تا ریشه‌های مکنده را در خود جای دهد. هنگام حفاری، خاک سیاه رویی را در سمت بالای چاله و قهوه ای یا خاک زیرین را در سمت پایین قرار دهید. مکنده را در سوراخ قرار دهید، مطمئن شوید که قسمت بالای ریشه ها با سطح خاک همسطح است و یک دره گنبدی شکل روی سطح باقی می ماند. [وعده O3] خاک اطراف ریشه ها را پر کنید و به طور کامل آبیاری کنید.
4. مالچ پاشی: برای حفظ رطوبت و سرکوب علف های هرز، یک لایه مالچ ارگانیک در اطراف گیاه بمالید.
5. آبیاری: موز به آبیاری منظم به ویژه در دوره های خشک نیاز دارد. اطمینان حاصل کنید که خاک به طور مداوم مرطوب است، اما غرقاب نیست.
6. لقاح: موز برای حمایت از رشد سالم و تولید میوه نیاز به کود دهی منظم دارد. با توجه به نتایج آزمایش خاک، کود متعادلی مانند ۱۰-۱۰-۱۰ را به میزان توصیه شده اعمال کنید.
7.  هرس: برای حفظ سلامت گیاه و بهبود گردش هوا، برگهای قدیمی و پایینی گیاه را به دلیل زرد شدن هرس کنید.

برداشت

برداشت موز فرآیند جمع آوری موز رسیده یا نزدیک به رسیده از گیاه است. زمان برداشت بسیار مهم است، زیرا کیفیت میوه و کاربرد مورد نظر آن را تعیین می کند. برای برداشت موز ابتدا باید تشخیص داد که میوه چه زمانی بالغ شده است که با مشاهده علائمی مانند زرد شدن میوه و برگ ها مشخص می شود. پس از آماده شدن موز برای برداشت، باید از یک چاقوی تیز و تمیز برای بریدن ساقه دسته موز از گیاه استفاده کرد. مهم است که موز را به دقت نگهداری کنید تا از کبودی جلوگیری شود و به آرامی آنها را در یک ظرف یا روی یک سطح صاف برای حمل و نقل قرار دهید. اگر موز در زمانی که هنوز سبز است برداشت شود، باید قبل از خوردن آن را با قرار دادن در یک منطقه گرم و دارای تهویه مناسب تا زمانی که زرد و نرم شود، رسیده و در معرض لمس قرار دهید. موز رسیده را می توان برای چند روز در دمای اتاق یا در یخچال نگهداری کرد تا فرآیند رسیدن را کاهش دهد. مراحل دقیق برداشت موز ممکن است بسته به نوع موز در حال رشد و شرایط رشد محلی متفاوت باشد. توصیه می شود با کارشناسان کشاورزی محلی، مانند کارشناسان تیم رویای PlantVillage کار کنید تا از بهترین شیوه های برداشت و جابجایی برای شرایط خاص خود اطمینان حاصل کنید.

خلاصه CABI حفاظت از محصول. (۲۰۰۸). برگه اطلاعات موسی موجود در: http://www.cabi.org/cpc/datasheet/35124 . [دسترسی ۰ ۷ فوریه ۲۳ ].

کرین، جی اچ، بالردی، سی اف و مگوایر، آی. (۲۰۰۸). رشد موز در منظره خانه فلوریدا. افزونه IFAS دانشگاه فلوریدا. موجود در: http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/MG/MG04000.pdf. [دسترسی ۰ ۷ فوریه ۲۳ ].

موسو (۲۰۱۵). انواع موز در اوگاندا PlantVillage. موجود در: https://plantvillage.psu.edu/posts/4594-banana-banana-varieties-in-uganda. [دسترسی در ۰۸ فوریه ۲۳].

Ploetz, RC, Zentmyer, GA, Nishijima, WT, Rohrbach, KG & Ohr, HD (Eds) (1994). مجموعه ای از بیماری های میوه های گرمسیری. انتشارات انجمن آسیب شناسی گیاهی آمریکا. موجود در: http://www.apsnet.org/apsstore/shopapspress/Pages/41620.aspx. برای خرید از APS Press موجود است .

Sauls, J. (2003). پرورش موز. توسعه تعاونی تگزاس، دانشگاه A&M تگزاس، ایستگاه کالج، تگزاس. موجود در: http://aggie-horticulture.tamu.edu/newsletters/hortupdate/hortupdate_archives/2003/apr03/art4apr.htm. [دسترسی در ۰۶ نوامبر ۱۴]. دسترسی رایگان .